DDD-7 Sayıların Yazılışı

Yapboz tahtası halindeki eğitim sistemimizin sonucu olarak, tam öğrenemediğimiz anadil eğitimi ve yabancı dil eğitimi arasında gidip geliyoruz bir çoğumuz. Bunun yanında unuttuğumuz ya da çok az dikkat ettiğimiz; noktalama işaretlerinin nerede kullanılacağı, eklerin ve edatların hangi durumlarda kelimeden ayrı ya da bitişik yazılacağı, büyük harflerin nerede kullanılacağı gibi bir çok dil bilgisi kuralı bilmece gibi durur karşımızda. Dilimizin kurallarını öğrenmek ve öğretmek, yabancı kökenli kelimeleri kullanmada duyarlı olmak ise; diline yabancı çocuklar yetiştirmemek ve çocuklarımıza bırakacağımız dil mirası adına atılacak en büyük adımdır şüphesiz. Bu nedenledir ki; onların ne yediğine dikkat ettiğimiz kadar ne konuştuğuna da dikkat edersek yarınları için en önemli yatırımı yapmış olacağımızı düşünüyorum.

İşimin ağırlıklı kısmı sayılar olunca "Sayıların Yazılışı" konusunu hazırlamak istedim. Sayıların ne zaman yazı ne zaman rakam ile yazılacağı konusunda uygulamada bazı kurallar vardır.

1. Küçük sayılar, yüz ile bin sayıları ve daha çok edebi karakter taşıyan metinlerde sayılar yazıyla gösterilir.

• Güzelliğin on para etmez. Bu bendeki aşk olmasa.
• Ağabeyinden dört yaş küçüktü.
• Yüz yıllık binalar yıkılıp, yerine gökdelenler yapılıyor.
• Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.

2. Büyük sayılar, saat,para tutarı, ölçü, istatistik verilerine ilişkin sayılar daha çok rakamla gösterilir.

• Çanakkale Savaşları'nda 250.000 civarında şehit verdik.
• 30 kiloluk bir sandığı,taşıdı.

Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda.

3. Yazıyla yazılan sayıların her rakamı ve basamağı gösteren her sözcük ayrı yazılır.

• Çocuk on bir yaşındaymış.
• Kırk iki bin kişi depremde kaybedilmiş.

4. Banka ve benzer kurumlardaki işlemlerde güvenlik gerekçesiyle,bütün sayılar yazıyla ve bitişik yazılır.(Bilhassa çek,senet gibi menkul kıymetlerde)

• "Yalnızyüzellidörtbinliradır"
• "Yalnızikimilyonyirmibeşbinyüzliradır"

5. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu­maralandırılmasında kullanılabilir.(Yüzyıllar, cilt ve aylar rakamla da yazılabilir.)

• Atatürk, XIX. yüzyılın son çeyreğinde doğdu.
• 24.V.2007 günü saat 14.30 da Topkapı Müzesi'ne gideceğiz.
• XX. yüzyıl
• III. Selim
• XIV. Louis
• I. Cilt

6. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.

• 326.197
• 49.750.812

7. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.

• 2,20 ( 2 tam yüzde 20)
• 3,5 ( 3 tam onda 5)

8. Rakamlarla yazılan sayılardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır.

• 23 Nisan 1920' de TBMM açıldı.
• 7'den 77'ye...

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösteril­mesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.

• 15.
• XX.
• 5'inci
• 6'ncı

Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sa­dece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz: 8.'inci değil 8'inci, 2.'nci değil 2'nci.

10. Çok sıfırlı sayılarda, ana sayıdan sonraki basamaklar yazı ile yazılabilir.

• 2 milyar
• 45 trilyon

11. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

• 2'şer değil ikişer,
• 9'ar değil dokuzar,
• 100’er değil yüzer.

12. Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır: on altılık.

13. Oyun adlarını niteleyen sayılar bitişik yazılır: altmışaltı.

Kaynak:
TDK Yazım Kılavuzu
Dilbilgisi (Tahir Nejat Gencan)
Türkçe, Dilbilgisi, Dil Yeteneği (Hasan Şimşek)
Türkçe (Fen Bilimleri Yayınları)

Dilimiz bu kadar hızlı değişime uğradığını görmek beni, torunlarımla aynı dili konuşamayacağım düşüncesi ile telaşlandırıyor. Birer ebeveyn, kardeş, amca, dayı, teyze, hala, kuzen, komşu olarak çevremizdekileri bu yönde bilinçlendirirsek dil grubumuzda büyük bir halka olabiliriz.

Aydınlık yarınlar Tükçe'mizin olsun.

İyi haftalar.