Pazartesi, Haziran 04, 2007

DDD-7 Sayıların Yazılışı

Yapboz tahtası halindeki eğitim sistemimizin sonucu olarak, tam öğrenemediğimiz anadil eğitimi ve yabancı dil eğitimi arasında gidip geliyoruz bir çoğumuz. Bunun yanında unuttuğumuz ya da çok az dikkat ettiğimiz; noktalama işaretlerinin nerede kullanılacağı, eklerin ve edatların hangi durumlarda kelimeden ayrı ya da bitişik yazılacağı, büyük harflerin nerede kullanılacağı gibi bir çok dil bilgisi kuralı bilmece gibi durur karşımızda. Dilimizin kurallarını öğrenmek ve öğretmek, yabancı kökenli kelimeleri kullanmada duyarlı olmak ise; diline yabancı çocuklar yetiştirmemek ve çocuklarımıza bırakacağımız dil mirası adına atılacak en büyük adımdır şüphesiz. Bu nedenledir ki; onların ne yediğine dikkat ettiğimiz kadar ne konuştuğuna da dikkat edersek yarınları için en önemli yatırımı yapmış olacağımızı düşünüyorum.

İşimin ağırlıklı kısmı sayılar olunca "Sayıların Yazılışı" konusunu hazırlamak istedim. Sayıların ne zaman yazı ne zaman rakam ile yazılacağı konusunda uygulamada bazı kurallar vardır.

1. Küçük sayılar, yüz ile bin sayıları ve daha çok edebi karakter taşıyan metinlerde sayılar yazıyla gösterilir.
  • Güzelliğin on para etmez. Bu bendeki aşk olmasa.
  • Ağabeyinden dört yaş küçüktü.
  • Yüz yıllık binalar yıkılıp, yerine gökdelenler yapılıyor.
  • Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.

2. Büyük sayılar, saat,para tutarı, ölçü, istatistik verilerine ilişkin sayılar daha çok rakamla gösterilir.

  • Çanakkale Savaşları'nda 250.000 civarında şehit verdik.
  • 30 kiloluk bir sandığı,taşıdı.

Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda.

3. Yazıyla yazılan sayıların her rakamı ve basamağı gösteren her sözcük ayrı yazılır.

  • Çocuk on bir yaşındaymış.
  • Kırk iki bin kişi depremde kaybedilmiş.

4. Banka ve benzer kurumlardaki işlemlerde güvenlik gerekçesiyle,bütün sayılar yazıyla ve bitişik yazılır.(Bilhassa çek,senet gibi menkul kıymetlerde)

  • "Yalnızyüzellidörtbinliradır"
  • "Yalnızikimilyonyirmibeşbinyüzliradır"

5. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu­maralandırılmasında kullanılabilir.(Yüzyıllar, cilt ve aylar rakamla da yazılabilir.)

  • Atatürk, XIX. yüzyılın son çeyreğinde doğdu.
  • 24.V.2007 günü saat 14.30 da Topkapı Müzesi'ne gideceğiz.
  • XX. yüzyıl
  • III. Selim
  • XIV. Louis
  • I. Cilt

6. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.

  • 326.197
  • 49.750.812

7. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.

  • 2,20 ( 2 tam yüzde 20)
  • 3,5 ( 3 tam onda 5)

8. Rakamlarla yazılan sayılardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır.

  • 23 Nisan 1920' de TBMM açıldı.
  • 7'den 77'ye...

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösteril­mesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.

  • 15.
  • XX.
  • 5'inci
  • 6'ncı

Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sa­dece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz: 8.'inci değil 8'inci, 2.'nci değil 2'nci.

10. Çok sıfırlı sayılarda, ana sayıdan sonraki basamaklar yazı ile yazılabilir.

  • 2 milyar
  • 45 trilyon
11. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
  • 2'şer değil ikişer,
  • 9'ar değil dokuzar,
  • 100’er değil yüzer.

12. Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır: on altılık.

13. Oyun adlarını niteleyen sayılar bitişik yazılır: altmışaltı.

Kaynak:
TDK Yazım Kılavuzu
Dilbilgisi (Tahir Nejat Gencan)
Türkçe, Dilbilgisi, Dil Yeteneği (Hasan Şimşek)
Türkçe (Fen Bilimleri Yayınları)

Dilimiz bu kadar hızlı değişime uğradığını görmek beni, torunlarımla aynı dili konuşamayacağım düşüncesi ile telaşlandırıyor. Birer ebeveyn, kardeş, amca, dayı, teyze, hala, kuzen, komşu olarak çevremizdekileri bu yönde bilinçlendirirsek dil grubumuzda büyük bir halka olabiliriz.

Aydınlık yarınlar Tükçe'mizin olsun.

İyi haftalar.

27 yorum:

munevver dedi ki...

Ne güzel yazmışsın Rabia'cığım. Çoğu kez tereddüt yaşarız. "Sayıları ne zaman rakamla, ne zaman yazıyla yazacağız?" Diye.. Eline sağlık.
Sevgiyle, Nane Limon

yemek dedi ki...

Canım benim, bu etkinlik çok hoşuma gidiyor, senin ve katılımcıların ellerine sağlık. Dilimizi birazda internet ortamı bozuyor, çünkü daha hızlı olmak adına çoğu kurala dikkat etmiyoruz. Sevgiler...

Damak Tadı dedi ki...

Sevgili Rabia,
Çok güzel açıklamışsın ellerine sağlık.Bu konuda bende Lavantin'e katılıyorum.Hızlı olmak adına arkamıza bakmadan yazıp çıkıyoruz.
Bu etkinliğe emek veren tüm arkadaşların ellerine ve gönüllerine sağlık.

Sevgiyle..

Unknown dedi ki...

tebrikler, teşekkürler ve alkışlar. herkes inşallah türkçemizi düzgün ve yerinde kullanmak için azami gayreti sergiler...

Hülya YILMAZ dedi ki...

çok güzel hazırlamışsın sevgili Rabia,
eline sağlık.

Nukhet dedi ki...

Sayi yazilimlari ile ilgili bir terddut halinde artik hangi kaynaga basvuracagimizi biliyoruz. Tesekkurler Rabia. Sevgiler

HULYA dedi ki...

Sevgili Rabia,
Etkinlik konusunu ne güzel anlatmışsın.İlerde gerektikçe bakmak için bu yazını favori kısayollarıma ekledim bile.Sevgiler

Burçin'in Denemeleri dedi ki...

Çok anlaşılır ve faydalı bir yazı olmuş. Ellerine ve emeğine sağlık Rabia.
Sevgiler,

Punto dedi ki...

Sayıların yazılışı çok güzel toparlanmış. Bu etkinliğin yanısıra doğru Türkçe konusundaki duyarlılığın artması çok sevindirici. Bir kırılma noktası var ve bu da bizi ümitlendiriyor.

Tuba dedi ki...

Cok guzel yazmissin Rabia'cigim. Gayet faydali bir calisma olmus. Kalemine saglik, sevgilerle,

*Ra dedi ki...

Münevver ablacığım, yardımlarınız için çok teşekkür ederim. Ben de not alırken sürekli düşünürdüm acaba yazı ile mi rakam ile mi yazmalıyım diye. Biraz da kendimi düşünerek seçmiştim bu konuyu. :))

Lavantinciğim, çok haklısın canım. Özellikle Msn'deki konuşmalar çok ilginç. Örneğin; ii(iyi), yoq(yok), sorry(üzgünüm), yaww(ya) gibisinden kimi ingilizce kimi uyduruk olan kelimelerle iletişim kuruyorlar. Şimdi böyle olursa bu gençlerin çocukları resmi yazışmalarda da bu kelimeleri kullanır diye içimden geçirmiyor değilim hani. Etkinliğin önemi de burada işte. Duyarlılığı artırmak bu konuda. Sevgilerimle canım.

Gülcüğüm, güzel arkadaşım, çok haklısın. Bu etkinliğin bana bir getirisi de bu oldu. Grup içinde olmak bu tür hataları yapmamaya sevk ediyor kişiyi. Sevgilerimle.

Yeşil Kivi, iyi dileklerine katılıyorum. Umarım Türkçemiz daha fazla yıpratılmaz. Sevgilerimle.

*Ra dedi ki...

Hülya Hanım, çok teşekkür ederim. Umarım faydalı olabilmişimdir.

Nükhetciğim, sen her yerdesin canım benim. Ortak yönlerimiz çok fazla değil mi? :)
Bu konuda ben de sürekli tedirginlik yaşardım. Artık içim rahat yazacağım. Sevgilerimle.

Hülyacığım, ben de diğer yazıları saklıyorum. Çok güzel toparlanmış yazılar çünkü. Sevgilerimle.

Burçin Hanım, merhabalar.
Faydalı olduğunu duymak mutluluk verici. Çok teşekkür ederim ben de. Sevgilerimle.

*Ra dedi ki...

Punto amca, etkinliğin bana en büyük getirisi hatamı görünce kendime yaşıktıramayıp düzeltmek oldu. Bazen üşenip görmemezlikten geldiğim de olurdu açıkcası. Artık kendime yakıştıramayıp "Ben DDD grubundayım bunu yapmamalıyım" diyorum. Zamanla bu etkinliğin faydalarını daha çok okuyacağımıza inanıyorum. Sevgilerimle.

Tubacığım, çok teşekkür ederim. Hepimizin amacı da bu değil mi? Sevgilerimle.

Adsız dedi ki...

merhba rabıacım..nasılsın..cok guzel yazmıssın.ben bu etkınlıgı takıp edıyorum ama nasıl katılacagımı acıklarsanız cok sevınırım..yabancı dılım cok ıyı olmadıgından ılgılı yere tıkladıgımda ne yapacagımı bılemedım..ıd num. ve sıfre ıstedı benden..beklıyorum sevgılerımle..

*Ra dedi ki...

Salihacığım merhabalar. Davetiyeni aldım. Gruba katılmak için Yahoo mail adresimi kullanıyorum ben. Senin de varsa kolaylıkla katılabilirsin. Msn de görüşelim.
Sevgilerimle.

Adsız dedi ki...

Rabia Merhaba
Çok teşekkür ederiz canım. Bende lise ve üniversite dönemlerinde güzel Türkçe yazıp okumamla övünürken maalesef bilişim dünyasında eridi gitti... Geriye hiç biryeş kalmadı. Kendime biraz olsun çeki düzen vermem gerek. Sağolasın.. Varolasın...

LaMa dedi ki...

Rabia,
Bu konuda gercekten eksigim vardi, artik her sayi yazarken seni hatirlayacagim ;)

"Aydınlık yarınlar Tükçe'mizin olsun" demissin ya, ne guzel dusunmussun!

Adsız dedi ki...

Rabia'cığım ellerine sağlık gerçekten çok güzel örneklerle faydalı bir yazı hazırlamışsın.

Selen dedi ki...

Sevgili Rabia,
Çok güzel anlatmışsın. Ben de yanlış yaptığım birkaç şeyi farkettim. Teşekkürler... Sen sıranı savdın, top bende şimdi. 18'inde görüşürüz (doğru mu yazdım?)

Sanem dedi ki...

13. maddeyi bu yazıda öğrendim, daha önce dikkat ettiğimi hatırlamıyorum.
Elinize sağlık, teşekkürler.

Tijen dedi ki...

Paylaştığın bilgiler için çok teşekkürler sevgili Rabia. Ellerine sağlık.
Tijen

daimamutfak dedi ki...

Sevgili Rabia sayfanıza ilk kez girdim.Gördümki çok değerli bilgi bilgiler vermişsiniz.Unuttuklarımı hatırladım.Teşekkür ederim...neriman

Adsız dedi ki...

svgili arkadaşım,sana yazdığım yorumlar neden gitmiyor merak ediyorum,kaç yazıdır yorum yazıyorum,merak ettim bakayım dedim hiç biri gitmemiş,ilginç..bir de epeydir görüşemedik ,yogunum bu ara,özledim seni.selamlar..

*Ra dedi ki...

Betülcüğüm, ben de senin gibiydim. Grubun da faydası bu noktada öne çıkıyor. Kendine çeki düzen veriyorsun.

Lamacığım, sürekli aklında olacağım desene ne güzel. :)))

Naileciğim, çok teşekkür ederm canım.

Selen, sıra sende canım. Konuyu hazırlamadan önce biraz heyecanlı oluyor insan ama ortaya bir yazı çıkınca rahalıyorsun. Sevgilerimle.

*Ra dedi ki...

Senemciğim ben de son iki maddeyi bilmiyordum. Türk Dil Kurumunun sitesinde gördüm ben de. Sevgilerimle.

Tijenciğim, bu grupta olup da bu bilgileri paylaşmak gerçekten mutluluk verici.

Neriman hanım, çok sevindim. Yine beklerim. Sevgilerimle.

Süheylacığım, ben de Süheylaya ne oldu da gelmiyor diye düşünmeye başlamıştım. Hoş düşündüğüm bir kaç kişi daha var ama yakında kapılarını çalarım.
Sevgilerimle.

Adsız dedi ki...

Sevgili Rabia, ne güzel olmuş bu yazı. Ellerine sağlık.
Ada

*Ra dedi ki...

Adacığım çok teşekkür ederim. Umarım faydalı olmuştur.
Sevgilerimle.